TUVALET
EĞİTİMİ VE SIK KARŞILAŞILAN SORUNLAR
Evimize
bir kedi almayı düşünürken aklımızda oluşan soru işaretlerinden
biri de, kedimize tuvalet eğitimini nasıl vereceğimiz konusudur. Pek
çok kedi, kum kabına bir kez götürüldüğünde mesajı alır ve
tuvaletini kendiliğinden kumuna yapmaya başlar. Fakat annesinden erken
ayrılmış, bir pet shop kafesinde büyümüş veya başka nedenlerle
tuvalet alışkanlığı edinmemiş bir kediden her şeyi bir anda öğrenip
uygulamasını beklemek hata olur. Unutmayın, eviniz onun için hiç
tanımadığı yepyeni bir ortamdır ve neyin nerede olduğunu,
kendisinden nerede ne yapmasını beklediğinizi anlaması için zamana
ihtiyacı vardır.
Kedinizin
kolaylıkla ulaşabileceği fakat fazla ayak altında olmayan sakin bir
yere kum kabını koyun. Kum kabı, kedinizin mama ve su kaplarının
bulunduğu yerden uzak olmalıdır. Kabın içine yaklaşık dört
parmak kalınlığında kum doldurun. Kum kabının kedinin rahatlıkla
hareket edebileceği genişlikte olmasına (en az 30cm X 30 cm),
kenarlarının fazla yüksek olmamasına dikkat edin.
Yavru
kediler yemek yedikten kısa bir süre sonra tuvalete gitme ihtiyacı
duyarlar. İlk seferinde onu kum kabına siz götürebilirsiniz fakat
kabın yerini öğrenmesi için onu her seferinde kucağınıza alıp taşımak
yerine bir iple ya da oyuncakla oynatarak kum kabına kadar kendiliğinden
gidip gelmesini sağlayın. Kediler kafalarında yaşadıkları yerin
bir haritasını oluştururlar ve bunu yaparken görüntüler kadar
kokulardan da yardım alırlar. Tuvaletini yaptıktan sonra kumunun
tamamını hemen temizlemek yerine, alışkanlığı tam olarak kazanıncaya
dek az miktarda kirli kumu kabında bırakırsanız, koku da doğru yeri
bulmakta ona yardımcı olacaktır. Yalnız kedilerin temizliklerine düşkün
canlılar olduklarını ve burunlarının son derece hassas olduğunu da
unutmayın; yani çok az miktarda kirli kum, mesajı alması için
yeterli olacaktır. Kabını hiç temizlemeden olduğu gibi bırakırsanız,
ıslak ve kirli kumla uğraşmak yerine kendine kum kabı dışında
temiz bir nokta seçmeyi tercih edebilir.
İdeal
olan kedinizin kumunu her gün bir kürekle temizlemek, en az haftada
bir kez de tüm kum kabını boşaltıp çamaşır suyu vb. maddelerle
dezenfekte etmektir. Topaklaşan ve kokuyu emen kaliteli bir kum kullanırsanız,
tuvaletini yaptıktan sonra yalnızca kirlenen kısımları kolaylıkla
ayırıp atabilirsiniz. Çok mecbur kalmadıkça kum kabının yerini değiştirmeyin.
Eğer değiştirmeniz gerekiyorsa bunu her gün birkaç santim hareket
ettirerek kademeli olarak yapın.
Kafası
Karışmış Bir Kedi
Kediniz
eğer kum kabını doğru şekilde kullanmayı öğrenemedi ve evin
farklı yerlerine tuvaletini yaptıysa hemen telaşa kapılmayın. Öncelikle,
yanlış yere tuvaletini yaptığında asla yüksek sesle azarlamak,
poposuna vurmak vb. ceza yöntemlerine başvurmayın. Bu sadece korkmasına
ve daha fazla kafasının karışmasına neden olur. Yaygın kanının
aksine onu tuvaletini yaptığı yere götürüp azarlamak işe yaramaz.
Tam tersine, tuvaletini yapmanın kötü bir şey olduğunu sanarak
azarlanma korkusuyla bu kez sizin kolaylıkla göremeyeceğiniz gizli
yerlere, örneğin dolap içlerine, yatak altlarına, kapı arkalarına
tuvaletini yapmaya başlayabilir.
İlk
iş olarak kedinizin tuvaletini yaptığı yeri amonyaksız bir maddeyle
iyice temizleyin. Amonyak kokusu kedinize o noktaya başka kedilerin
tuvaletini yaptığı izlenimi verir ve bu kokuyu aldığı yerlere
tekrar tekrar tuvaletini yapabilir. İyice temizlenmemiş bir noktada
ise kendi tuvaletinin kokusunu alacağı için aynı yere tekrar
yapabilir. Kediniz eğer idrarını yaptıysa bir parça kağıt mendili
idrarla ıslatarak kum kabına koyun. Eğer dışkısını yaptıysa dışkısından
bir miktar alarak bunu da kumuna koyabilirsiniz. Bu, kum kabının ne işe
yaradığını ona hatırlatmak açısından faydalı olacaktır.
Gün
içinde onu sık sık kum kabına götürün ve onu sıkmadan,
azarlamadan patileriyle kazma hareketini yaptırın. Eğer geniş ya da
çok katlı bir evde yaşıyorsanız, başlangıçta kedinin kolaylıkla
göreceği yerlere birkaç kum kabı koymak da işe yarayabilir. Eğer
ısrarla aynı noktaya tuvaletini yapıyorsa, bu noktayı iyice
temizleyip dezenfekte ettikten sonra kedinize bu noktada mama verin ve
mama kabını orada bırakın. Bir kedi çok zor durumda kalmadıkça
asla yemek yediği yere tuvaletini yapmaz.
Kedinizin
tuvaletini yanlış yere yapmasının nedeni kafasının karışması
olabilir, ancak kum kabının bulunduğu yerde ya da kumuyla ilgili onu
rahatsız eden bir durum da olabilir. Kum kabı evin sakin, güvenli bir
yerinde mi? Evde başka kediler varsa, kabını kullanırken onu rahatsız
ediyorlar mı? (Çocuklar da kediniz kumuna girdiğinde onu rahatsız
ediyor olabilirler.) Kumunu düzenli olarak temizliyor musunuz? Kum kabının
yerini değiştirdiniz mi? Kabın etrafına kedinizi ürkütebilecek
yeni bir eşya vb. kondu mu? Örneğin çamaşır makinesinin yakınında
duruyorsa, çamaşır makinesi çalıştırıldığında gürültüsünden
ürkmüş olabilir.
Alışkanlık
Değişimi
Kum
kabını hatasız olarak kullanan kediniz birdenbire başka yerlere
tuvaletini yapmaya başladıysa, öncelikle bir sağlık sorunu olup
olmadığını araştırın. Kısırlaştırılmamış kediler, kızgınlık
döneminde koku bırakmak amacıyla evin farklı yerlerine kokulu bir sıvı
püskürtebilir ya da tuvaletlerini yapabilirler. Eğer kediniz kısırlaştırılmışsa,
tuvalet alışkanlığının değişmesinin nedeni bir sağlık sorunu
olabilir. Kedinizin bağırsak paraziti olmadığından, ishal ya da kabızlık
gibi bir sorunu olmadığından emin olmalısınız. Ayrıca idrar
yollarıyla ilgili bir sorunu olup olmadığını da öğrenmelisiniz.
İdrar yolları enfeksiyonu geçiren ya da idrar yollarında kum, taş
dediğimiz kristaller oluşan kediler idrar yapmakta güçlük çektikleri,
ağrı ve sancı duydukları için evin farklı yerlerine idrar yapmaya
başlarlar. Kedinizin böyle bir sorunu olup olmadığını öğrenmenin
tek yolu, kedinizi bir veterinere götürerek muayene ettirmek ve
gerekli idrar-dışkı tahlillerini yaptırmaktır.
Veterineriniz
kedinizin fiziksel bir sorunu olmadığını söylediyse, sorunun
psikolojik kaynaklı olduğu düşünülebilir. Son günlerde ev
hayatınızda önemli bir değişiklik oldu mu? Eve yeni bir kişi ya da
evcil hayvan geldi mi? Evdeki eşyaların (bu arada kum kabının) yeri
değişti mi? Kediler alışkanlıklarına bağlıdırlar ve değişimden
hoşlanmazlar. Bu nedenle hoşlarına gitmeyen bir durum olduğunda bunu
protesto etmek için evin farklı yerlerine tuvaletlerini yapabilirler.
(Örneğin kıskandıkları ya da kızdıkları bir kişinin yatağına
ya da eşyalarına.) Sorunu çözmek için ona her zamankinden daha çok
ilgi göstermek, onunla daha çok vakit geçirmek, onu sevdiğinizi
belli etmek faydalı olabilir. Yanlış yere tuvaletini yaptığında
onu azarlamak, cezalandırmak gibi yöntemlere asla başvurmayın.
Tuvaletini yaptığı yerleri ve eşyaları iyice temizleyin. Kum kabını
kullandığında hemen ardından ona sevdiği bir yiyeceği vererek ödüllendirmek
de işe yarayabilir.
Kedinizin
tuvalet alışkanlığının aniden değişmesinin psikolojik bir
nedenden kaynaklandığı sonucuna varmadan önce muhakkak bir sağlık
sorunu olup olmadığını öğrenmek için veterinerinize danışın.
Unutmayın, bu davranış değişikliği yaşamsal tehlike içeren bir
hastalığın belirtisi de olabilir. Kediler yaradılış itibarıyla
temizliklerine son derece düşkün canlılardır ve kum kabını
kullanmayı öğrenmiş hiçbir kedi nedensiz yere kum kabının dışındaki
yerlere tuvaletini yapmaz.
Fotoğraf: www.kittykondo.com
|