TUVALET EĞİTİMİ VE SIK KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Evimize bir kedi almayı düşünürken aklımızda oluşan soru işaretlerinden biri de, kedimize tuvalet eğitimini nasıl vereceğimiz konusudur. Pek çok kedi, kum kabına bir kez götürüldüğünde mesajı alır ve tuvaletini kendiliğinden kumuna yapmaya başlar. Fakat annesinden erken ayrılmış, bir pet shop kafesinde büyümüş veya başka nedenlerle tuvalet alışkanlığı edinmemiş bir kediden her şeyi bir anda öğrenip uygulamasını beklemek hata olur. Unutmayın, eviniz onun için hiç tanımadığı yepyeni bir ortamdır ve neyin nerede olduğunu, kendisinden nerede ne yapmasını beklediğinizi anlaması için zamana ihtiyacı vardır.

Kedinizin kolaylıkla ulaşabileceği fakat fazla ayak altında olmayan sakin bir yere kum kabını koyun. Kum kabı, kedinizin mama ve su kaplarının bulunduğu yerden uzak olmalıdır. Kabın içine yaklaşık dört parmak kalınlığında kum doldurun. Kum kabının kedinin rahatlıkla hareket edebileceği genişlikte olmasına (en az 30cm X 30 cm), kenarlarının fazla yüksek olmamasına dikkat edin.

Yavru kediler yemek yedikten kısa bir süre sonra tuvalete gitme ihtiyacı duyarlar. İlk seferinde onu kum kabına siz götürebilirsiniz fakat kabın yerini öğrenmesi için onu her seferinde kucağınıza alıp taşımak yerine bir iple ya da oyuncakla oynatarak kum kabına kadar kendiliğinden gidip gelmesini sağlayın. Kediler kafalarında yaşadıkları yerin bir haritasını oluştururlar ve bunu yaparken görüntüler kadar kokulardan da yardım alırlar. Tuvaletini yaptıktan sonra kumunun tamamını hemen temizlemek yerine, alışkanlığı tam olarak kazanıncaya dek az miktarda kirli kumu kabında bırakırsanız, koku da doğru yeri bulmakta ona yardımcı olacaktır. Yalnız kedilerin temizliklerine düşkün canlılar olduklarını ve burunlarının son derece hassas olduğunu da unutmayın; yani çok az miktarda kirli kum, mesajı alması için yeterli olacaktır. Kabını hiç temizlemeden olduğu gibi bırakırsanız, ıslak ve kirli kumla uğraşmak yerine kendine kum kabı dışında temiz bir nokta seçmeyi tercih edebilir.

İdeal olan kedinizin kumunu her gün bir kürekle temizlemek, en az haftada bir kez de tüm kum kabını boşaltıp çamaşır suyu vb. maddelerle dezenfekte etmektir. Topaklaşan ve kokuyu emen kaliteli bir kum kullanırsanız, tuvaletini yaptıktan sonra yalnızca kirlenen kısımları kolaylıkla ayırıp atabilirsiniz. Çok mecbur kalmadıkça kum kabının yerini değiştirmeyin. Eğer değiştirmeniz gerekiyorsa bunu her gün birkaç santim hareket ettirerek kademeli olarak yapın.

Kafası Karışmış Bir Kedi

Kediniz eğer kum kabını doğru şekilde kullanmayı öğrenemedi ve evin farklı yerlerine tuvaletini yaptıysa hemen telaşa kapılmayın. Öncelikle, yanlış yere tuvaletini yaptığında asla yüksek sesle azarlamak, poposuna vurmak vb. ceza yöntemlerine başvurmayın. Bu sadece korkmasına ve daha fazla kafasının karışmasına neden olur. Yaygın kanının aksine onu tuvaletini yaptığı yere götürüp azarlamak işe yaramaz. Tam tersine, tuvaletini yapmanın kötü bir şey olduğunu sanarak azarlanma korkusuyla bu kez sizin kolaylıkla göremeyeceğiniz gizli yerlere, örneğin dolap içlerine, yatak altlarına, kapı arkalarına tuvaletini yapmaya başlayabilir.

İlk iş olarak kedinizin tuvaletini yaptığı yeri amonyaksız bir maddeyle iyice temizleyin. Amonyak kokusu kedinize o noktaya başka kedilerin tuvaletini yaptığı izlenimi verir ve bu kokuyu aldığı yerlere tekrar tekrar tuvaletini yapabilir. İyice temizlenmemiş bir noktada ise kendi tuvaletinin kokusunu alacağı için aynı yere tekrar yapabilir. Kediniz eğer idrarını yaptıysa bir parça kağıt mendili idrarla ıslatarak kum kabına koyun. Eğer dışkısını yaptıysa dışkısından bir miktar alarak bunu da kumuna koyabilirsiniz. Bu, kum kabının ne işe yaradığını ona hatırlatmak açısından faydalı olacaktır.

Gün içinde onu sık sık kum kabına götürün ve onu sıkmadan, azarlamadan patileriyle kazma hareketini yaptırın. Eğer geniş ya da çok katlı bir evde yaşıyorsanız, başlangıçta kedinin kolaylıkla göreceği yerlere birkaç kum kabı koymak da işe yarayabilir. Eğer ısrarla aynı noktaya tuvaletini yapıyorsa, bu noktayı iyice temizleyip dezenfekte ettikten sonra kedinize bu noktada mama verin ve mama kabını orada bırakın. Bir kedi çok zor durumda kalmadıkça asla yemek yediği yere tuvaletini yapmaz.

Kedinizin tuvaletini yanlış yere yapmasının nedeni kafasının karışması olabilir, ancak kum kabının bulunduğu yerde ya da kumuyla ilgili onu rahatsız eden bir durum da olabilir. Kum kabı evin sakin, güvenli bir yerinde mi? Evde başka kediler varsa, kabını kullanırken onu rahatsız ediyorlar mı? (Çocuklar da kediniz kumuna girdiğinde onu rahatsız ediyor olabilirler.) Kumunu düzenli olarak temizliyor musunuz? Kum kabının yerini değiştirdiniz mi? Kabın etrafına kedinizi ürkütebilecek yeni bir eşya vb. kondu mu? Örneğin çamaşır makinesinin yakınında duruyorsa, çamaşır makinesi çalıştırıldığında gürültüsünden ürkmüş olabilir.

Alışkanlık Değişimi

Kum kabını hatasız olarak kullanan kediniz birdenbire başka yerlere tuvaletini yapmaya başladıysa, öncelikle bir sağlık sorunu olup olmadığını araştırın. Kısırlaştırılmamış kediler, kızgınlık döneminde koku bırakmak amacıyla evin farklı yerlerine kokulu bir sıvı püskürtebilir ya da tuvaletlerini yapabilirler. Eğer kediniz kısırlaştırılmışsa, tuvalet alışkanlığının değişmesinin nedeni bir sağlık sorunu olabilir. Kedinizin bağırsak paraziti olmadığından, ishal ya da kabızlık gibi bir sorunu olmadığından emin olmalısınız. Ayrıca idrar yollarıyla ilgili bir sorunu olup olmadığını da öğrenmelisiniz. İdrar yolları enfeksiyonu geçiren ya da idrar yollarında kum, taş dediğimiz kristaller oluşan kediler idrar yapmakta güçlük çektikleri, ağrı ve sancı duydukları için evin farklı yerlerine idrar yapmaya başlarlar. Kedinizin böyle bir sorunu olup olmadığını öğrenmenin tek yolu, kedinizi bir veterinere götürerek muayene ettirmek ve gerekli idrar-dışkı tahlillerini yaptırmaktır.

Veterineriniz kedinizin fiziksel bir sorunu olmadığını söylediyse, sorunun psikolojik kaynaklı olduğu düşünülebilir. Son günlerde ev hayatınızda önemli bir değişiklik oldu mu? Eve yeni bir kişi ya da evcil hayvan geldi mi? Evdeki eşyaların (bu arada kum kabının) yeri değişti mi? Kediler alışkanlıklarına bağlıdırlar ve değişimden hoşlanmazlar. Bu nedenle hoşlarına gitmeyen bir durum olduğunda bunu protesto etmek için evin farklı yerlerine tuvaletlerini yapabilirler. (Örneğin kıskandıkları ya da kızdıkları bir kişinin yatağına ya da eşyalarına.) Sorunu çözmek için ona her zamankinden daha çok ilgi göstermek, onunla daha çok vakit geçirmek, onu sevdiğinizi belli etmek faydalı olabilir. Yanlış yere tuvaletini yaptığında onu azarlamak, cezalandırmak gibi yöntemlere asla başvurmayın. Tuvaletini yaptığı yerleri ve eşyaları iyice temizleyin. Kum kabını kullandığında hemen ardından ona sevdiği bir yiyeceği vererek ödüllendirmek de işe yarayabilir.

Kedinizin tuvalet alışkanlığının aniden değişmesinin psikolojik bir nedenden kaynaklandığı sonucuna varmadan önce muhakkak bir sağlık sorunu olup olmadığını öğrenmek için veterinerinize danışın. Unutmayın, bu davranış değişikliği yaşamsal tehlike içeren bir hastalığın belirtisi de olabilir. Kediler yaradılış itibarıyla temizliklerine son derece düşkün canlılardır ve kum kabını kullanmayı öğrenmiş hiçbir kedi nedensiz yere kum kabının dışındaki yerlere tuvaletini yapmaz.

Fotoğraf: www.kittykondo.com